HET MICROBIOOM, het "vergeten orgaan"
In onze darmen leven miljarden micro organismen. De verzameling van al deze bacteriën, gisten en virussen wordt het microbioom genoemd. De laatste jaren wordt er steeds meer bekend over dit microbioom. Het wordt ook wel het "vergeten orgaan" genoemd omdat blijkt dat het een grote rol speelt bij gezondheid en ziekte. Het is nog steeds een grote black box maar gelukkig wordt er steeds meer over bekend en in de toekomst zal het een rol gaan spelen bij behandeling en preventie van ziektes.
Microbe of mens?
De schatting is dat het microbioom uit 1,3 meer cellen bestaat als de hoeveelheid humane cellen. Een uitgeklapte darm heeft een oppervlakte van 32m2. Hierop leven dan al die darmflora. Sommigen mensen vragen zich filosofisch af of we niet meer microbe dan mens zijn. In elk geval zijn wij in de evolutie gecoevalueert met ons microbioom waarbij wij doorgaans in symbiose leven met onze darmflora.
Functies microbioom
De mens voorziet het microbioom van voedsel en het microbioom produceert allerlei stoffen die vele nog grotendeels onbegrepen functies uitvoeren in ons lichaam. Zo produceren ze o.a. de korteketenvetzuren. Deze bevorderen een sterke darmbarrière die helpt om schadelijke stoffen buiten te houden. Ook beschermen ze tegen ziekteverwekkers. Andere functies zijn het beïnvloeden van het zenuwstelsel en zelfs de hersenen. En naast nog vele andere functies, hebben ze ook een grote invloed op het immuunsysteem en de mate van vetopslag.
Opbouw microbioom
Ieder mens heeft zijn eigen unieke samenstelling van het microbioom. Zijn eigen unieke ecosysteem. Het microbioom bouwt zich op vanaf de geboorte, waarbij de eerste overdracht plaatsvind uit het geboortekanaal van de moeder. Het lijkt erop dat rond 3 jarige leeftijd het microbioom zijn min of meer stabiele samenstelling heeft opgebouwd om later in het leven wel langzaam wat eenzijdiger te worden. De hypothese is dat een keizersnede, flesvoeding en een te hygiënische leefomgeving een negatieve invloed hebben op het microbioom. Anti biotica hebben een bewezen negatief effect op het microbioom, in elk geval tijdelijk. Vooral antibiotica tot 3 jarige leeftijd lijkt een verhoogd risico op chronische ziekten te geven. Voor dit alles is nog geen "hard" bewijs maar reden genoeg voor mij om niet zomaar bij elke dreumes met een oorontsteking "voor de zekerheid" maar een kuurtje voor te schrijven.
Leefstijl en microbioom
Het voedsel dat je eet speelt een belangrijke rol in hoe gezond je microbioom is en daarmee ook hoe gezond jij bent. Bepaald type voedsel is voeding voor bepaalde bacteriën maar niet voor anderen. De bacteriën die ervan kunnen eten, zullen zichzelf dan kunnen vermenigvuldigen. Ander voedsel is weer voeding voor een andere bacterie groep. Eet je vrij eenzijdig, dan zul je ook niet zoveel soorten bacteriën hebben. Eet je heel erg gevarieerd en vooral vezelrijk dan zal je een grote diversiteit in je microbioom vinden. We weten dat hoe diverser het microbioom, hoe beter.
Gevarieerd eten is dus belangrijk voor de diversiteit maar vezels ook. Vooral vezels uit groenten. Het voedingscentrum adviseert 30 gram vezels per dag voor vrouwen en 40 gram voor de man. De gemiddelde Nederlander haalt dit bij lange na niet. En minimaal 250 gram groente. Alhoewel sommigen zeggen dat het beter is om zelfs 400 of 500 gram per dag aan groentes te eten. Prebiotica zijn soorten vezels die de goede bacteriën in het spijsverteringsstelsel voeden. Het zijn vezels die de mens niet kan verteren, maar de darmbacteriën wel. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan prebiotische vezels zijn onder andere: peulvruchten, bonen en erwten, haver, bananen, bessen, aardperen, asperges, knoflook, prei, uien Een handige gids vol vezeltips, is onderstaande van de maag-darm-lever stichting:
Hiernaast helpt het om maar 3x per dag te eten. Dus ook niet dat cappucinootje tussendoor. Te vaak eten kan zorgen voor een overgroei van slechte bacteriën met als gevolg bijvoorbeeld winderigheid, opgeblazen gevoel of buikpijn. Ook is het belangrijk om zo onbewerkt mogelijk met zo min mogelijk suiker te eten. De discussie over wel/geen zoetstoffen is nog niet geslecht.
Ook stress blijkt een negatieve invloed op de flora te hebben. Goed slapen, ontspannen, bewegen en geen chronische stress dus.
Verstoring van de balans
Hoewel een verstoring van de darmflora duidelijk is gekoppeld aan het ontstaan van hardnekkige darminfecties, wordt ook in toenemende mate duidelijk dat een verstoring van de darmflora samenhangt met een scala aan chronische aandoeningen zoals diabetes, obesitas, allergieën, colitis ulcerosa en auto-immuunziekten. Of hierbij sprake is van een kip- of eiverhaal, is nog niet geheel duidelijk. Maar gedacht wordt dat het twee kanten op werkt.
Poeptransplantatie
Er lopen tal van wetenschappelijke studies om de relatie van het microbioom met chronische ziekten te onderzoeken. Zelfs poeptranplantaties worden in sommige gevallen uitgevoerd om te zien hoe een veranderende flora een ziekte beïnvloedt. Via een slangetje in de neus wordt ontlasting van iemand anders in het maag darm kanaal gebracht. De nuttige bacteriën uit de donorpoep kunnen er voor zorgen dat de darmflora zich hersteld en klachten/ziektes verbeteren. Dit gaat dan bijvoorbeeld om de darmziekte colitis ulcerosa, MS, overgewicht en zelfs depressies (via de zgn gut-brain axis). Omdat het erg ingewikkelde materie is, zal het nog vele jaren duren, voordat hier echt door artsen regulier in behandeld gaat worden. Maar duidelijk is wel dat in de toekomst het optimaliseren van je darmflora een grote rol gaat krijgen in het gezond blijven of bij de behandeling van sommige ziektes.
Probiotica
Probiotica zijn levende bacteriën die in bepaalde voedingsmiddelen of supplementen voorkomen. Er zijn veel probiotische voedingsmiddelen die van nature nuttige bacteriën bevatten, zoal yoghurt met levende culturen. Of gefermenteerde voedinsmiddelen als: zuurkool, komchi, kefir, ongepasteuriseerde ingemaakte groentes/augurken. Probiotische supplementen zijn pillen/poeders/vloeistof die levende nuttige bacteriën bevatten. Denk aan yakult of supplementen die je online of in de drogist koopt. Ze zijn erg populair maar zeker niet allemaal je geld waard. Ze bevatten vaak maar een aantal bacteriestammen. En het is de vraag of elk supplement ook voorbij je maagzuur kan komen. Er rust geen gezondheidsclaim op probiotica. Het kan dus goed zijn dat het zonde van je geld blijkt maar sommigen mensen vinden het wel het proberen waard en merken effect.
Microbioomanalyse
Tegenwoordig kan je als particulier ook een microbioomanalyse laten doen via diverse labs en soms ook een persoonlijke blend laten voorschrijven. Vooralsnog zijn deze therapieen niet wetenschappelijk gevalideerd.
Het blijft al met al nog een groot te ontginnen gebied. In de toekomst zal er steeds meer wetenschappelijke basis komen voor de rol van een dysbiose in het microbioom in relatie tot tal van ziektes maar vooral ook hoe je dat microbioom ten goede kunt beïnvloeden.