Het schildklierhormoon
De schildklier, een klein vlindervormig orgaan gelegen aan de voorzijde van de hals, produceert schildklierhormonen (FT4) onder invloed van TSH (thyreoid stimulating hormone). TSH wordt aangemaakt in de hypofyse, een klier in het brein. Dit TSH zet de schildklier aan tot het maken van FT4 (vrij t4).
Er kunnen verschillende dingen mis gaan bij de schildklier:
- De hypofyse maakt te weinig of teveel TSH (zeldzaam)
- De schildklier maakt teveel of te weinig FT4 (meestal auto immuun)
- De omzetting van FT4 naar het bio actieve FT3 verloopt niet goed.
Als de schildklier het minder goed gaat doen, zal het FT4 verlaagd zijn en de TSH verhoogd. De hypofyse in de hersenen wil de schildklier aansporen meer FT4 te maken door het verhogen van de TSH productie. Hoe meer de schildklier hierin faalt, hoe hoger het TSH zal zijn. Omgekeerd kan het ook mis gaan. Soms reageert de schildklier overdreven op TSH of maakt uit zichzelf FT4. FT4 zal dan te hoog zijn en dientengevolge het TSH te laag. Je kan dan grofweg twee soorten stoornissen onderscheiden:
Te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie): laag FT4, hoog TSH
Te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie): hoog FT4, laag TSH
Hypothyreoïdie komt meestal door de ziekte van Hashimoto en Hyperthyreoïdie door de ziekte van Graves.
Soms zie je dat je schildklier het wat minder gaat doen, het TSH is verhoogd maar het FT4 is nog laag-normaal. Dit heet een subklinische hypothyreoïdie en kan soms ook al klachten geven.
De schildklier is vooral betrokken bij de stofwisseling en bij groei. Het heeft invloed op bijna alle processen in het lichaam en kan veel klachten geven.
Check de site van thuisarts om meer te lezen over de verschillende symptomen
De meeste oorzaken van een te snel of te traag werkende schildklier komen doordat het lichaamseigen immuunsysteem de schildklier als "lichaamsvreemd" ziet en het gaat aanvallen: een auto immuun ziekte dus. antistoffen als anti TPO, anti Tg en anti TSHr kunnen verhoogd zijn. Hier kan je een genetische gevoeligheid voor hebben maar het lijkt ook voor een deel met leefstijl te maken te hebben, vooral bij de auto immuun schildklierziekten. Leefstijl heeft namelijk invloed op hoe actief je immuun systeem is. Een overactief immuunsysteem kan de schildklier aanvallen. Het is wetenschappelijk nog onvoldoende bewezen welke leefstijl aanpassingen precies hier invloed op hebben maar een leefstijl die de chronische inflammatie remt, lijkt voor de hand liggend te zijn.
Er lijkt bij de schildklier en met name de Hashimoto variant wel een associatie te zijn met coeliakie (gluten allergie) en gluten intolerantie. Glutenintolerantie/allergie kan zorgen voor een leaky gut (lekke darm syndroom) waarbij de afstand tussen de darmcellen van de darmwand wat groter wordt. Als dat gebeurd kunnen grotere moleculen vanuit de darm het lichaam in. Dergelijke moleculen wekken een afweerreactie op, het immuunsysteem gaat sterker afgesteld staan en kan als gevolg daarvan de schildklier aanvallen.
6 weken glutenvrij eten zou je kunnen proberen als je schildklier minder goed werkt maar dit is dus nog niet wetenschappelijk bewezen. Hopelijk wordt in de nabije toekomst duidelijker wie hier wel en wie niet baat bij heeft en wat er nog meer zinvol gedaan kan worden aan leefstijl aanpassingen. Vermoedelijk dragen algemene leefstijl adviezen als stressreductie, goed slapen, gezond eten etc ook bij aan een beter functionerend immuunsysteem. En in opkomst is de beinvloeding van het microbioom en daarmee het immuunsysteem. In hoeverre dit allemaal kan zorgen voor een verbetering of zelfs omkering van de ziekte is niet bekend.
Verder zijn o.a. selenium, zink, B12 en jodium betrokken bij een goede schildklierfunctie. Een tekort hierin zou ook problemen kunnen geven. Helaas zijn deze tekorten lastig te meten.