Waarom afvallen zo moeilijk is als je eenmaal te dik bent

Elk pondje door het mondje?

In mijn voorgaande blog: "elk pondje door het mondje?" werd al duidelijk dat niet alleen teveel eten de oorzaak van overgewicht is, maar dat vele factoren hierin een belangrijke rol spelen. Ik legde uit dat vet tegenwoordig gezien wordt als een orgaan. Het is niet slechts een verzameling vetcellen maar je vetmassa produceert honderden stoffen en hormonen die heel belangrijk zijn voor je gezondheid. Tegelijkertijd kan deze vetmassa je ook ziek maken als je er teveel van hebt.

Ontstoken vet

Obesitas (BMI> 30) wordt volgens de wetenschap geclassificeerd als een ziekte. Het is een "gateway" disease. Dit betekent dat het de poort is tot meer dan 200 andere aandoeningen/ziektes. Bij obesitas raakt het vet namelijk "ontstoken". Dit zorgt voor een "laaggradige ontsteking" in het gehele lichaam met alle gevolgen van dien. Als je vet eenmaal ontstoken is, veranderd er hormonaal zoveel in je lichaam dat afvallen en vooral op gewicht blijven heel erg moeilijk is. Het is vaak geen gebrek aan discipline maar de natuurwetten gaan je heel erg tegenwerken. Hoe dat precies werkt, leg ik in deze blog uit.

Leptine en leptine resistentie

Om te begrijpen hoe het lichaam de eetlust reguleert, zal ik wat uitleggen over het hormoon leptine. Dit hormoon wordt door je vetmassa geproduceerd en geeft aan je hersens door wanneer je "vol" zit. Vanuit de vetcellen reist het naar je brein en daar geeft het in je hypothalamus het signaal dat er genoeg gegeten is. Dit heeft een eetlustremmend effect en verhoogd de stofwisseling. Na een aantal kerstdagen met veel eten, zullen mensen met een gezond gewicht ervaren dat je in de dagen erna wat minder honger hebt. Dit is een normale reactie en zo probeert het lichaam het gewicht op een constant niveau te houden. Heb je eenmaal obesitas (BMI > 30), dan raken de vetcellen maar ook het gehele lichaam en daarmee de hypothalamus wat "ontstoken". Deze hypothalamus reageert niet meer zo goed op leptine en krijgt dus niet goed het signaal door dat het de eetlust moet afremmen. Hoe dikker je bent, hoe minder de eetlust wordt geremd, waardoor je steeds dikker zal worden. Dit noem je leptine resistentie.

Langdurige hormonale ontregeling

We weten nu ook dat als het uiteindelijk toch lukt om met veel hongergevoelens af te vallen, dat het verzadigingshormoon (en ook het hongerhormoon) nog jaren ontregeld blijven, mogelijk zelfs levenslang. Dit betekent dat als een dik iemand eenmaal slank is, hij/zij altijd veel meer honger/minder verzadiging zal ervaren dan iemand die zijn/haar hele leven al slank is geweest. En de rest van het leven meestal een strijd met het gewicht zal blijven.

Setpoint

Naast de ontregeling van de honger- en verzadigingshormonen, is ook de stofwisseling na afvallen op een lager pitje gaan branden. Dit blijft zo, zelfs indien het gewicht weer terugkomt op het oorspronkelijke zwaardere gewicht. Dit veroorzaakt het zogenoemde jojo gewicht. Het lichaam streeft eigenlijk altijd naar het zwaarste "setpoint" en zal de hormonen en stofwisseling zodanig aanpassen dat het bijna onmogelijk is om het gewichtsverlies te behouden. Iemand van 90kg die ooit 120kg woog, zal 30 minuten per dag moeten hardlopen om hetzelfde te kunnen eten als iemand die zijn hele leven al 90kg woog. Als je eenmaal flink bent afgevallen, gelden dan ook veel hogere beweegnormen om op gewicht te kunnen blijven.

Het belangrijkste is eigenlijk om te proberen überhaupt nooit te dik te worden. Mocht dit toch gebeuren dan is het allerbelangrijkste om geen kcal restrictie diëten proberen vol te houden. Dit leidt tot jojo'en en nog verdere ontregeling van je hormonen, nog dikker worden en nog minder kunnen eten. Onthoud dat diëten slechts tijdelijk helpen. Je zal op zoek moeten naar iets dat je de rest van je leven gaat volhouden. In kleine stappen je gedrag veranderen zet de meeste zoden aan de dijk op de lange termijn. Het beste kan je dit doen onder begeleiding van een leefstijl professional.